Wat is een klinisch psycholoog?

Klinische psychologen houden zich bezig met psychologische kennis en interventies betreffende psychosociale en gezondheidsproblemen. Het doel is mensen te helpen problemen op te lossen en/of zich beter aan te passen aan de eisen van hun dagelijkse leven.

Wat is het verschil tussen een psychiater - klinisch psycholoog - psychotherapeut ?

Een psychiater is iemand met een medische achtergrond. Hij of zij heeft geneeskunde gestudeerd en koos daarna voor een specialisatie in de psychiatrie. Omdat een psychiater arts is kan hij medicatie voorschrijven en wordt een psychiatrisch consult gedeeltelijk terugbetaald.

Een psycholoog heeft evenals een psychiater een universitaire studie achter de rug, maar is geen arts.  De psychologie is de wetenschap die het gedrag van de mens bestudeert. Dit houdt niet enkel in wat mensen doen en hoe ze het doen, maar ook wat mensen voelen, denken en hoe ze tot beslissingen komen. De psychologie kijkt naar algemene kenmerken van menselijk gedrag, maar ook naar de verschillen, naar individuen en naar groepen, naar problematisch en naar normaal gedrag.

Een klinisch psycholoog heeft een universitaire opleiding, in de afstudeerrichting klinische psychologie genoten. De klinisch psycholoog tracht via verschillende methoden, technieken en benaderingswijzen het menselijk functioneren te onderzoeken, te verklaren en te behandelen (o.a. door psychotherapie). 

En hoe kan een psychotherapeut in dit alles gekaderd worden? Een psychotherapeut is iemand die het psychische lijden door middel van gesprekken behandelt. 

Sinds 1 september 2016 is ook de psychotherapie wettelijk geregeld, deze wordt als een specialisatie (behandelvorm) gezien, voorbehouden aan artsen, klinisch orthopedagogen en klinisch psychologen.

Het team bij Psygroup bestaat uit verschillende klinisch psychologen-psychotherapeuten. Alle psychologen bij Psygroup zijn erkend door de psychologencommissie. Daarnaast zijn zij allen lid van de Belgische Federatie van Psychologen (BFP/FBP) en verschillende psychotherapieverenigingen. 

Sinds 1 september 2016 is de klinisch psycholoog een erkend autonoom gezondheidszorgberoep in België. Dit maakt dat klinisch psychologen wettelijk gebonden zijn aan de deontologische code en zich aan de wet van de gezondheidszorgberoepen dienen te houden.

Meer informatie over geestelijke gezondheidszorgberoepen

Wat is Psychotherapie ?

Psychotherapie, letterlijk 'behandeling van de geest', is een behandelmethode om psychisch lijden te verminderen of beter hanteerbaar te maken. Psychotherapie is op de eerste plaats een werkrelatie, waarin de psychotherapeut zijn deskundigheid inbrengt en de patiënt de bereidheid toont zijn gedachten, gevoelens en gedrag tegen het licht te houden.

'Psychotherapie is het op deskundige wijze doelbewust toepassen van klinische methoden en attitudes die gebaseerd zijn op algemeen aanvaarde psychologische principes met als doel mensen bij te staan in het veranderen van hun gedrag, denken, emoties en/of persoonskenmerken in de richting die door de betrokkenen wenselijk wordt geacht' Prochaska, J. O., & Norcross, J. C. (1994). Systems of psychotherapy

Wat doet de psychotherapeut?

Op de eerste plaats luistert de psychotherapeut. Hij probeert te begrijpen hoe de patiënt de dingen ziet en wat er gaande is. Hij staat bij, zonder weg te lopen of te veroordelen. Verder zorgt hij voor een veilige sfeer, zodat ook de minder leuke dingen onder ogen gezien kunnen worden. Het is vooral een opluchting als er nog niet uitgesproken onzekerheden of geheimen geuit kunnen worden. De therapeut helpt door de aandacht op moeilijke thema's te richten. Het is door dit te uiten dat er ruimte komt om het 'onbekende' te voelen en te verwoorden. Het is pas dan dat er emotionele en rationele inzichten kunnen groeien, en kunnen het zelfbegrip en de aanvaarding toenemen. De therapeut helpt hierbij actief door vrijblijvende hypotheses aan te bieden en de patiënt naar verandering (groei/ genezing/verbetering) te stimuleren.

De psychotherapeut helpt dus psychisch welbevinden te stimuleren, d.w.z. keuzemogelijkheden en handelingsbekwaamheid bevorderen, en dit rekening houdend met lichamelijke, familiale en sociale beperkingen en mogelijkheden.

Sommige psychotherapeuten stellen zich erg actief op: zij stellen vragen, structureren het gesprek en geven opdrachten of adviezen. Andere psychotherapeuten zijn minder actief en laten het initiatief meer aan de patiënt om te bespreken wat hem/haar bezighoudt.

Hoe vind ik de juiste psychotherapie/psychotherapeut ?

De keuze voor een psychotherapie kan dan aan de hand van volgende drie criteria gedaan worden. Deze kunnen in een eerste gesprek als leidraad dienen. 

De cliëntfactoren: wat verwacht je van therapie (steun versus confrontatie), over welk soort problemen gaat het (gedrag versus beleving), kan de therapeut hiervoor een aanbod doen? 

De therapeutfactoren of de stijl (bvb. actief versus afwachtend en meegaand of begripvol versus confronterend). Hier gaat het over twee dimensies van stijl. Goede therapeuten kunnen zich op deze dimensies bewegen, indien nodig steunen en afwachten, maar ook confronteren. Belangrijk voor een therapie is of het kan klikken tussen de therapeut en de cliënt. In therapie wordt er immers van een vertrouwensrelatie uitgegaan. Dit heeft veel te maken met de persoonlijkheid van therapeut en cliënt. Waar men zou verwachten dat goede therapeuten een specifieke stijl of methode aanwenden, geeft onderzoek aan dat vooruitgang bij de cliënt voornamelijk plaatsvindt wanneer er voldoende overeenkomsten zijn in stijl en manier het probleem te zien bij cliënt en therapeut.

Een derde criterium plaatst de therapeut op twee andere assen. Klachtgericht versus persoonsgericht en exploratief versus programmatisch. De vraag is of de klemtoon op exploratie, zelfonderzoek en beleving gelegd wordt of eerder op het werken volgens opdrachten en een programma. Anderzijds kan men ook kijken of er eerder persoonsgericht (gewoontes in vraag stellen) of op klachtenreductie gedoeld wordt (oplossingsgericht werken, zonder jezelf als persoon zo zeer in vraag te stellen). Hier gaat het om klemtonen en in de praktijk combineren therapeuten deze benaderingswijzen.

Als stereotypen zijn de klassieke psychotherapiemodellen eenvoudig in te delen met deze assen (de gedragstherapie aan de klachtgerichte programmatische kant en de psychoanalyse aan de persoonsgerichte exploratieve kant).

Lees ook - psychpotherapeutische richtingen

Voorwaarden om in therapie te gaan

Vrijwilligheid: iemand moet zelf tot de conclusie gekomen zijn dat er hulp nodig is (ookal heeft iemand anders je op het spoor gezet).

Bereidheid om uzelf onder de loep te nemen en daar samen met een psychotherapeut naar te kijken en mee aan de slag te gaan. Zelf op zoek gaan en de psychotherapeut bevragen als je iets onduidelijk is of er onenigheid is.

Psychotherapie vraagt, naast een financiële en een tijdsinvestering, moed om in de spiegel te kijken en je met jezelf te willen confronteren. Het is een intensieve vorm van hulpverlening. Het kan u confronteren met pijnlijke gevoelens en dat kan spanningen en angst oproepen.

Uw rechten als cliënt 

Als u besluit een behandeling (bvb. een psychotherapie) te starten bij een klinisch psycholoog is er in de zin van de wet sprake van een overeenkomst tussen u en uw psycholoog. Een dergelijke overeenkomst brengt rechten en plichten met zich mee. Als u in psychotherapie gaat is het belangrijk om daarvan op de hoogte te zijn.

Als erkend gezondheidszorgberoep heeft de klinisch psycholoog er sinds 1 september 2016 een aantal bijkomende wettelijke verplichtingen en rechten bijgekregen. Deze zijn vastgelegd in de Wet van 10 mei 2015 op de gezondheidszorgberoepen (het oude KB 78). Bovendien is hij vanaf dan ook gebonden aan de Wet Patiëntenrechten.

Overzicht van nieuwe plichten en rechten voor klinisch psychologen

Plichten en rechten voor klinisch psychologen:

  • Continuïteit van zorg
  • Diagnostische en therapeutische vrijheid
  • Doorverwijsplicht
  • Recht op honorarium of forfaitaire bezoldigingen
  • Overeenkomsten voor gebruik van lokalen, personeel of materiaal
  • Onrechtmatige voordelen en het verbod op dichotomie

Deontologische code

Een psycholoog moet zich bij de uitoefening van zijn beroep aan bepaalde regels houden. Om een goede kwaliteit van de hulpverlening te waarborgen, is een psycholoog gebonden aan de deontologische code* van de Psychologencommissie. 

De gedragsregels besloten in de code zijn opgedeeld volgens vijf waarden of principes

  • Het beroepsgeheim: een psycholoog is gehouden alle informatie die tussen hem en zijn cliënt uitgewisseld wordt geheim te houden. Dit blijft ook zo na het beëindigen van de professionele relatie. Slechts in enkele zeldzame gevallen maakt de wet een uitzondering op deze zwijgplicht. 
  • Eerbiediging van de waardigheid en de rechten van de persoon : een psycholoog dient de rechten van zijn cliënt te respecteren, meer bepaald zijn vrijheid, waardigheid, privacy, autonomie en zijn integriteit. Een psycholoog moet zorgvuldig te werk gaan en mag u nergens toe dwingen. Als de psycholoog u vraagt iets te doen of te zeggen en u wilt dat niet, hoeft u daar geen gevolg aan te geven.
  • De verantwoordelijkheid : een psycholoog is, ongeacht zijn arbeidsreglement, verantwoordelijk voor de keuzes die hij maakt en de adviezen die hij verstrekt. 
  • De competentie : een psycholoog dient zijn deskundigheid in stand te houden en verder te ontwikkelen. 
  • Integriteit en eerlijkheid: als beroepsbeoefenaar neemt een psycholoog een onafhankelijke positie in, er is sprake van een strikt beroepsmatig contact. Hij mag binnen zijn beroepsuitoefening zijn persoonlijke belangen niet bevorderen. Dit principe legt onder andere winstbejag, rolvermenging en publiciteit door psychologen aan banden. Uw psycholoog mag u bijvoorbeeld ook niet vragen werkzaamheden voor hem te verrichten. Omgekeerd is het zo, dat de psycholoog van u mag verwachten dat u hem met respect bejegent en dat u zich aan afspraken houdt.

* Als de deontologische code niet nageleefd wordt kunt u bij de Psychologencommissie klacht indienen.

•
•
•
•
•
•
•
•
•